نگاهی به نمایش ” داش آکل به روایت نوچه کاکا رستم” به نویسندگی و کارگردانی “حامد شیخی”
حسن پارسائی
توجه به یک داستان زیبا و ماندگار و تلاش برای خلق ورسیونی اختیاری یا اقتباسی از آن، فقط موقعی می تواند موجه، برجسته و درست باشد که نسخه داستانی یا نمایشی ثانویه به مراتب زیباتر و پرمحتواتر از اثر اولیه باشد. اگر چنین امر مهمی محقق نشود،در آن صورت کاری بسیارعبث ، توجیه نشدنی و آسیب رسان انجام شده است. نمایش” داش آکل به روایت نوچه کاکا رستم” به نویسندگی و کارگردانی”حامد شیخی” نمونه ای از روند این مقوله است.
متن،ترکیبی است از اندکی کمدی و دو بخش هم‌آمیخته “درام و هجویه ” که نویسنده آنها را ناآگاهانه با هم درآمیخته : نصفی درام و نصفی هجویه. تنها ویژگی نگاه نویسنده این نوشته ترکیبی، همانا قائل شدن به تحلیل و بازخوردی کردن شخصی و اختیاری رویدادهای داستان”داش آکل” اثر” صادق هدایت” و نسبت دادن توجیهات و برداشت‌های شخصی به حادث شدن حوادث و تفسیر نوع شخصیت‌هاست که همزمان متناقض و پارادوکسیکال گونه است.آدم های نمایش”داش آکل به روایت نوچه کاکا رستم” هم خوب اند و هم بد. مهم تر این که دشمنی بین داش آکل و کاکا رستم به اندازه “دوستی” آن هاست. دیگر این که، داش آکل با ارتکاب خیانت در امانت ،”مرجان” دختر حاجی را حامله می کند؛ در ادامه،پارادوکس دیگری به این همه پارادوکس اضافه می شود: کاکا رستم هم ادعا می کند بچه ای که در شکم مرجان است،از آن اوست . در پایان، مرجان هم در روایت تخریب و تقلیب شده ” حامد شیخی” می میرد: بنابراین، همه کاراکترها و حتا محتوا و مضمون داستان “داش آکل” اثر بسیار زیبا و ماندگار “صادق هدایت”، تمامأ نقض، مصنوع و بدلی ارائه می شود.
“حامد شیخی” که خود در نقش “داش آکل هجو و جعل شده” بر روی صحنه ظاهر می شود، فراموش کرده که داستان ” داش آکل ” اثر” صادق هدایت” در نوع خودش نه یک اثر ساده، بلکه بین داستان های نسبتأ کوتاه ایرانی، یک شاهکار بی بدیل محسوب می شود و هیچ وقت از یک شاهکار نمی توان شاهکار دیگری خلق کرد. تلاش در این مورد درباره هراثر برجسته دیگری هم به شکست منتهی می شود؛ اما بر اساس داستان یا نمایشنامه‌ای ضعیف و معمولی می توان به احتمالی یا گاهی یک داستان یا نمایشنامه برجسته نوشت که محتوا و ساختارش کاملأ متمایز، زیبا و پذیرفتنی باشد. اینجا در نمایش” داش آکل به روایت یکی از نوچه های کا کا رستم ” به نویسندگی و کارگردانی ” حامد شیخی” همه ارزش های داستان اصلی”داش آکل” تقلیب شده و داستانگونه ای نمایشی که ترکیبی از “هجویه و درام” است، روی صحنه اجرا می شود: نکته ای حائز اهمیت دراین میان برجسته شده که به چگونگی هجوشدن آن ها ارتباط دارد: “داش آکل ” در کل هجو شده، اما کاکا رستم کاملأ از هجو درآمده و البته این هم نهایتأ برای کاراکتری چون کاکا رستم،که درداستان اصلی “داش آکل” اثر “صادق هدایـت” کاراکتری منفی و همزمان لافزن است، نوعی “هجوشدن پارادوکسیکال ” محسوب می‌شود. باید اذعان داشت ” حامد شیخی ” ملقمه ای داستانگونه نوشته و اجرا کرده که اساسأ نوعی دهن کجی به نویسنده اصلی ، یعنی “صادق هدایت” هم است.
نمایش در اصل “تخت حوضی ” نیست، اما به این شیوه اجرا می گردد. پرسوناژ ” نوکر سیاه” برخلاف نمایش‌های تخت حوضی که در آنها پرسوناژ “سیاه” محوریت دارد، نقش اش از کارکرد داستانی و نمایشی مهمی برخوردار نیست و عملأ اضافی است. صحنه اول هم کمیک است و وصله‌ای ناجور برای ترکیب “درام و هجویه ” به حساب می آید .دراین اجرا پرسوناژ کاکارستم با ابهت‌تر و حتا خوب‌تر و جوانمردتر از”داش آکل” است(!؟): پس متن نوشتاری و اجرای آن توسط “حامد شیخی” درحقیقت چند گام به عقب است، اما اگر فرضأ تناقضات متن را در نظر نگیریم، نمایش از اجرائی متوسط برخوردار است: میزانسن‌ها و بازی‌ها معمولی، طراحی صحنه، کاربری نور، طراحی لباس و چهره پردازی‌ها نسبتأ خوب انجام شده است. همراهی ارکستر دو و متعاقبأ سه نفره موسیقی هم با تأکید به اندازه و محدود بر آهنگ ترانه های قدیمی فولکلوریک و آواز کوتاه و نیز استفاده به جا از ریتم ضربی و آهنگ زورخانه‌ای با مضمون نمایش همخوانی دارد، اما باید یادآور شد این نمایش در کل، به دلیل تغییرات فاحش محتوایی و ساختاری نامناسبی که در داستان “داش آکل” انجام شده، از نظر محتوا و متعاقبأ به سبب ارتباط ساختار با محتوای مورد نظر، اجرائی عاری از غایت مندی ها و مقبولیت های تئاتری است.
هم در این میان برجسته شده : داش آکل هجو شده ، اما کاکا رستم از هجو درآمده است(! ؟).
